Merujuk kepada artikel BBC.Com, “Semua orang mahu melabur di Fiji sekarang.” Itu pandangan usahawan Truman Bradley, yang memiliki tujuh perniagaan di negara Pulau Pasifik itu.
Dia menyebut lokasinya sebagai faktor yang menarik. “Kami mempunyai akses ke Amerika Utara, kami mempunyai akses ke Asia, kami mempunyai akses ke Australia dan New Zealand,” katanya.
Enam tahun kebelakangan ini amat sukar bagi Fiji.
Pada 2016, ribut terburuk yang direkodkan di hemisfera selatan iaitu bencana ribut Siklon Winston yang melanda wilayah itu, yang telah membunuh berpuluh-puluh orang dan memaksa berpuluh-puluh ribu penduduk untuk meninggalkan rumah mereka.
Ia adalah peringatan yang jelas bahawa apabila perubahan iklim terutama cuaca panas yang memberi kesan kepada lautan dunia, Pasifik amat terdedah kepada kejadian cuaca yang boleh dilabelkan sebagai ekstrem.
Kemudian datang pula wabak Covid-19 yang telah menyebabkan penutupan semua sempadan negara dan pelbagai sekatan telah dikenakan, industri pelancongan Fiji yang berkembang maju yang merupakan salah satu tonggak utama ekonomi terpaksa ditutup, manakala eksport makanan laut dan pertanian yang memberi penguntungan juga telah terhenti.
Pada masa yang sama, negeri-negeri Pulau Pasifik seperti Fiji juga terpaksa mengharungi persaingan yang semakin meningkat antara Amerika Syarikat dan China untuk pengaruh di rantau ini, dengan kedua-dua negara menawarkan pinjaman, bantuan dan keselamatan. Sebagai tindak balas, Australia dan New Zealand telah meningkatkan penglibatan di rantau ini juga.
Ramai di Fiji bersetuju bahawa sekarang adalah masa untuk negara mempelbagaikan industri dan pelancongan tradisional, untuk melindungi ekonominya.
Profil negara Fiji
Encik Bradley berkata jawapannya adalah untuk mencebur diri dalam bidang pelaburan dalam sektor seperti teknologi dan perkhidmatan perniagaan, seperti pusat panggilan. Mengikut dia juga telah merasakan kesyukuran kerana mampu menarik perhatian dan minat orang ramai.
Dia bercakap kepada BBC di pejabatnya di ibu negara Suva, yang terletak di sebuah rumah kayu lama yang menghadap ke suasana bandar. Syarikatnya terdiri daripada menjual perabot sehingga membangunkan aplikasi telefon.
Antara yang paling terbaru ialah aplikasi cuaca berasaskan langganan yang dipanggil NaDraki, yang menyediakan ramalan dan maklumat iklim kepada kerajaan Fiji, perniagaan dan orang ramai.
Aplikasi ini juga mempunyai perkhidmatan ruangan sembang atas talian di mana pelanggan boleh bercakap terus dengan peramal cuaca untuk maklumat yang lebih khusus.
Usaha terbaharu Encik Bradley ialah aplikasi perjalanan yang akan datang dipanggil Bula Fiji, yang diterjemahkan sebagai “selamat datang Fiji”. Ia akan membolehkan pelancong menempah penerbangan, penginapan dan aktiviti semuanya di satu tempat.
Melihat ke hadapan, Encik Bradley berharap bahawa membina sektor teknologi yang lebih besar di Fiji akan bermakna lebih ramai graduan universiti dapat tinggal dan bekerja di negara ini daripada meninggalkan untuk bekerja di luar negara.
Universiti utama Fiji, Universiti Pasifik Selatan, ialah institusi utama di rantau ini.
Pelajar terkemuka mengembara dari seluruh Fiji dan negara-negara Pulau Pasifik yang lain pergi ke sana untuk belajar. Tetapi selepas mereka menamatkan ijazah mereka secara tradisinya telah memilih untuk memyumbang tenaga mereka dengan memilih untuk bekerja di negara maju yang lain, seperti Australia dan New Zealand yang menawarkan peluang pekerjaan yang lebih baik.
“Kami mempunyai universiti di sini yang mencipta graduan, dan mereka tidak benar-benar mencari tempat yang bersesuaian untuk kekal berada di Fiji,” kata Encik Bradley, yang sebelum ini ketua pejabat pelaburan asing Fiji.
“Jadi, mereka semua memilih untuk pergi. Mengapa kita tidak boleh bekerjasama dengan graduan tersebut, dan kemudian cuba dan membolehkan mereka membina aplikasi dan peluang?”
Rabih Yazbek, ketua Fiji di kumpulan perbankan multinasional Australia ANZ, berkata: “Fiji mendapat manfaat daripada semua perhatian yang datang ke rantau ini pada masa ini.
“Saya fikir ia terletak secara unik di dalam Pasifik, ia hanya secara geografi menjadi pusat kebanyakan Kepulauan Pasifik,” tambahnya. “Ia mempunyai tenaga kerja muda yang berpendidikan tinggi. Ia juga mempunyai sambungan internet yang sangat baik.”
Internet itu adalah manfaat sebenar kepada negara dan pulau-pulau jiran. Kebanyakan kabel internet bawah laut di rantau ini kehabisan dari Fiji. Atribut ini telah membantu pusat panggilan penyumberan luar berlepas di Fiji.
ANZ menggunakan pusat panggilan ini untuk pemprosesan kad kredit, operasi pemberian pinjaman, pembayaran dan fungsi akaun. Perniagaan lain menggunakan pusat panggilan ini untuk jualan pelanggan.
Encik Yazbek berkata fakta bahawa pekerja tempatan mempunyai penguasaan bahasa Inggeris yang baik akan membantu industri berkembang. Dan seperti India dan Filipina, pusat panggilan terbukti menjadi batu loncatan untuk evolusi sektor teknologi yang lebih luas.
Sanjesh Kumar, pengarah di penyedia pengkomputeran awan Fiji Acton, pastinya percaya perkara itu berlaku. Firma itu mempunyai pelanggan luar negara di Australia, New Zealand dan juga ke Kanada.
“Saya fikir masanya adalah tepat untuk syarikat tempatan berada di barisan hadapan, dan sebenarnya menyedari apa yang boleh dilakukan oleh teknologi gunaan,” katanya.
Beliau menambah bahawa pemodelan perubahan iklim adalah contoh sesuatu yang boleh dilakukan dengan baik dari Fiji memandangkan lokasinya.
“Perubahan dalam suhu dan kemudian paras laut meningkat dan pelepasan rumah hijau kami berada di barisan hadapan dalam semua perkara itu,” katanya. “Dan kita boleh melakukannya dengan lebih cekap hari ini, kita boleh berkongsi maklumat dengan lebih cepat.”
Encik Yazbek juga melihat potensi dalam industri tradisional Fiji. Walaupun negara itu dari segi sejarah bergantung kepada tebu, yang kekal sebagai eksport keempat terbesarnya mengikut nilai, beliau berkata bahawa halia dan kunyit mempunyai ruang untuk berkembang ke pasaran baharu.
Encik Yazbek menambah bahawa Kava yang merupakan sejenis minuman sosial tempatan yang diperbuat daripada akar atau tunggul pokok renek kava juga boleh dipasarkan jauh lebih meluas daripada sekarang.
Sementara itu, ikan merupakan sumber semula jadi ketiga terbesar yang dieksport dari Fiji. Menteri perikanan negara itu mahu melihat lebih banyak pelaburan dalam kemudahan pemprosesan di negara ini.
“Kepulauan Pasifik harus memproses sumber mereka sendiri,” kata Semi Tuleca Koroilavesau. “Itu akan memberi faedah dan pulangan maksimum kepada rakyat. Bukan sahaja dalam bil dolar, tetapi juga dalam peluang pekerjaan.
“Faedahnya lebih besar daripada hanya membenarkan negara lain datang dan menangkap ikan, dan mengambil dan memproses di negara mereka sendiri.”
Bahan-bahan untuk masa depan yang menjanjikan nampaknya boleh didapati di Fiji. Menggunakannya untuk mempelbagaikan ekonomi adalah penting untuk memastikan negara dapat melindungi dirinya daripada kesan perubahan iklim, dan untuk memberi alasan kepada tenaga kerja muda yang berpendidikan untuk kekal.
